350 pertsona bildu dira Donostian, etxebizitza kooperatibo seniorra bultzatzeko

EKINTZAK / By

350 pertsona baino gehiago bildu ziren joan den asteburuan Donostian. Parte-hartzaileak estatu-mailan erabilera seniorra lagatzeko etxebizitza kooperatiboko proiektukoak ziren; hainbat administrazio publikotako ordezkariak; erakunde teknikoetako kideak, ikertzaileak; eta publiko interesatu orokorra.

Publiko egin da ‘Donostiako Adierazpena’ izenekoa, lankidetza publiko-kooperatiboa babesten duen manifestua, eredu seniorra bultzatzea ahalbidetuko duena. Adierazpen horrek bertan zeunden administrazioen eta Estatu osoko erakundeen interesa bildu du, eta atxikimenduak jasotzeko prozesua hasi da.

“Komunitatean zaintzak, zahartze osasuntsu baterako gakoak” lelopean, adinekoentzako irabazi asmorik gabeko etxebizitza-eredu okupazionalak sustatzeko beharrezkoak diren esparruak azaldu eta eztabaidatu dira. Eredu horiek eskuragarriagoak, jasangarriagoak eta oinarri komunitarioko zaintzekin izango dira, zahartze osasuntsuagoa eta onura sozial anitz ekarriko dituztenak.

 

  • Azaroaren 29an, ostirala, Euskal Herriko Unibertsitateko (UPV/EHU) Donostiako Campuseko Ikasgelategiko auditoriumean ospatu da eta 30ean, larunbata, Olarain Ikastetxe Nagusiko aretoetan
  • REAS Sareen Sareko Etxebizitza Kooperatiboko Taldeko Senior sekzioak antolatu du, Lan eta Gizarte Ekonomia Ministerioaren, GEZKIren eta Elkarbidean tokiko proiektuaren finantzaketarekin. Koobizitza sarearen, REAS Euskadiren eta Ametsak Sortzen eta Jubilares elkarteen laguntza du
  • Ekitaldia formatu presentzialean egin da, eta streaming bidez ere jarraitu ahal izan da, zuzenean. Ondoren, erakusketen bideoak, aurkezpenak eta laburpenak ikusi ahal izan dira.

REAS Ekonomia Alternatibo eta Solidarioko Sareen Sareko Lantaldearen atalak antolatutako Etxebizitza Kooperatibo Seniorren Estatuko lehen Foroak 350 pertsona baino gehiago bildu ditu asteburu honetan Donostian. “Komunitatean zaintzak, zahartze osasuntsu baterako gakoak” lelopean, zaintzen inplementazio komunitarioa eztabaidatzeko, esperientziak ezagutzeko, jardunbide egokiak erakusteko, finantzaketa, araudi, zerga eta proiektuen lurzorua eskuratzeko erronkei heltzeko espazioa izan da. Bi jardunaldietan, administrazio publikoko hainbat esparrutako pertsonek parte hartu dute mahaian, profil teknikoekin, ikertzaileekin eta erabilera lagatzeko ekimen kooperatiboekin batera, garapen-fase desberdinetan, baita Estatuko puntu askotan ere.

Irabazi-asmorik gabe lagatako etxebizitza kooperatiboa, bizitza amaitu arteko bizileku-eredua da, eta pertsonen zaintza handiagoa sustatzen du, elkarlaneko jardunaren bidez. Ekitaldian, komunitateak nola kudeatu, eskuragarritasuna hobetu edo bideragarritasun teknikoa eta ekonomikoa aztertu dituzte. Proiektuen esperientziak partekatzeko eta Europako erreferentziak erakusteko tartea ere izan da, estatu mailako sektorearen hurrengo erronkei ekiteaz gain. Topaketak Lan eta Gizarte Ekonomia Ministerioaren, GEZKIren (UPV/EHUko Zuzenbide Kooperatiboaren eta Gizarte Ekonomiaren Institutua) eta Elkarbidean tokiko proiektuaren babesa jaso du. Koobizitza sarea, REAS Euskadi, eta Ametsak Sortzen eta Jubilares elkarteak aritu dira elkarlanean.

Ostiraleko jardunaldia EHUko Donostiako Auditoriumean egin zen, eta 300 pertsona bildu ziren bertan. Goiza bereziki Administrazio Publikoen eta profil teknikoen partaidetzara bideratuta zegoen, eta, hasteko, kooperatibetako eta gizarte-ekonomiako ordezkari batzuek ereduaren sarrerako hitzaldia egin zuten. Irekiera instituzionalean, REAS Euskadiko Silvia Pirisek moderatuta, Jaime Iglesias Lan eta Gizarte Ekonomiako Ministerioko Gizarte Ekonomiarako Komisionatu Berezia online egon zen. Ondoren, zaintzei buruzko lehen gakoak eman zituen Mayte Sancho Adinekoen eta Gizarte Zerbitzuen Institutuko (IMSERSO) zuzendari nagusiak. Nerea Melgosa Eusko Jaurlaritzako Berdintasun, Justizia eta Gizarte Politiketako sailburuak nabarmendu zuen beharrezkoa dela bizitzako etapa aurreratuei erantzutea eta komunitatean bizileku-irtenbideak eskaintzea. Etxebizitza ataletik, Miguel de los Toyos Eusko Jaurlaritzako Etxebizitza sailburuordeak ereduaren interesa eta sektorearen krisi larria konpontzen laguntzeko ekarpena aitortu zituen.

Gipuzkoako lurraldearen ordezkari gisa, Maite Peñak, Zainketak eta Gizarte Politiketako diputatu gisa, pertsonengan zentratutako arreta formula komunitarioak planteatzen dituzten ekimen berritzaileen balioa aitortu zuen. Amaitzeko, Nekane Arzallusek, Hirigintza Plangintza eta Etxebizitzako zinegotziak eta lehen alkateordeak, eskerrak eman zituen topaketa Donostian egiteagatik, eta pozik agertu zen ereduaren interesagatik, deialdiak izan duen arrakasta dela eta.

Lehen mahaia zaintzez aritu zen, eta Jubilaresen Elkarteko Javier del Monte aritu zen moderatzaile lanetan. Parte-hartzaile izan zituen —Mayte Sanchorekin batera— Inés Francés, Pertsonen Autonomiarako eta Garapenerako Nafarroako Agentziako zuzendari kudeatzailea, eta Lluís Torrens i Mèlich, eskubide sozialen arloan aditua, Bartzelonako Udalean eta Kataluniako Generalitatean eskubide sozialen arloan lan egin duena. Mayte Sanchok aurreratu zuen Autonomia Pertsonala Sustatzeko Legearen erreformak etxebizitza kolaboratiboak aintzat hartuko dituela eta zerbitzuak kolektibizatzeko atea irekiko duela.

Bigarren mahaia etxebizitzaren ikuspegitik izan zen, eta Old Together Menorcako elkarteko Roser Románek moderatu zuen. Pablo García Astrain Eusko Jaurlaritzako Etxebizitza, Lurzoru eta Arkitektura zuzendariak ekimen horiek etxebizitza-irtenbideen aniztasunean egiten duten ekarpena baloratu zuen, eta Elga Molina Nafarroako Gobernuko Etxebizitza zuzendari nagusiak foru erkidegoan eredua bultzatzeko hurrengo lankidetza-planak aurreratu zituen. Rivas Vaciamadrid Udaleko Etxebizitza Enpresako kontseilari delegatuak, Yasmin Manjik, udalerrian garatzen diren lurzoru publikoaren lagapeneko hiru proiektuen abantaila sozialak azpimarratu zituen, eta Rodrigo Rieiro, Danimarkako Erik Arkitekter-eko arkitekto eta ikertzaileak, bizi dugun bizileku-kulturaren hausnarketa kritikoa egin zuen.

Ostiral goizeko azken mahaiak Gizarte Ekonomiatik begiratzen zuen gaia, Bartzelonako La Dinamo Fundazioko Glòria Rubiok moderazioz. Mahaia Cristina Gonzálezek ireki zuen, Gizarte Ekonomiarako Mandatari Bereziaren Bulego Teknikoko zuzendariorde nagusiak (Lan eta Gizarte Ekonomiako Ministerioa), eta jardunaldiko proiektuen izaera eraldatzailea azpimarratu zuen. Ondoren, Elena Pérez, Eusko Jaurlaritzako Lan eta Gizarte Segurantzako sailburuordeak (Ekonomia, Lan eta Enplegu Saila) hartu zuen hitza, eta kooperatibismoak eredu horietan duen garrantzia islatu zuen. David Guàrdia i Mascó-k, Habicoop, Kataluniako Etxebizitza Kooperatiben Federazioko erabilera-lagapeneko etxebizitza-kooperatibismoaren ataleko arduradunak, sektore horretako kooperatibek Ekonomia Sozial eta Solidariorako duten eginkizun estrategiko eta eragilea nabarmendu zuen.

Goiz amaieran ‘Donostiako Adierazpena’ aurkeztu zen, irabazi-asmorik gabeko lagapeneko etxebizitza kooperatiboa bultzatzeko. Erakundeen arteko adostasun zabala lortzeko ekimena da, eta lankidetza erraztuko du, adinekoentzako bizileku-modalitate horrek bere ahalmena gizarte osoaren zerbitzura jar dezan eta osasun-, zaintza-, bizigarritasun- eta jasangarritasun-arazo gero eta handiagoei irtenbide jasangarriak eman diezazkien. Puntuen artean, politika publikoen garapena, lurraren eta ondarearen lagapena, laguntzak, finantzaketa eta bermeak daude. Halaber, segurtasun juridikoa emango duten eta blindatzea ahalbidetuko duten lege-aldaketak artikulatzea eta zerga-baldintza egokiak ezartzea.

Mahai-inguruak gizarte-zerbitzuetako, etxebizitzako eta gizarte-ekonomiaren sustapeneko arloetako administrazioen arteko elkarrizketa-ariketa preziatua izan zen, ikuspegi tekniko eta ikertzaileekin batera. Esperientzia aitzindarien arrakasta-gakoak eta tokiko edo autonomia-erkidegoetako administrazioek jarraitu beharreko ereduak partekatu ziren. Ostiral arratsaldean, Lourdes Bermejo Consultora Adinekoentzako zerbitzuen aholkulariarekin, Matia Fundazioaren proiektuen diseinuaren ezaugarriak ezagutu zituzten, Elisa Pozo arkitekturan doktore eta Diseinu Arkitektonikoaren ikertzaile arduradunarekin eta Javi Del Monte Zainketen Komunitateak (Comunidades de Cuidados) proiektuan berriki izandako esperientziarekin.

Gero, proiektuen bideragarritasunari heldu zitzaion hainbat ikuspegitatik, Coop57 Finantza Etikoak Ekonomia Sozial Solidarioan erakundeko Macarena Fernándezek partekatutako ikuspegi finantzarioarekin. Clara Del Cerro de La Germinadora y Perviure-k taldearen eta komunitatearen garapenaren alderdiak deskribatu zituen, eta David Guàrdia i Mascó-k laguntza eta proiektuen garapenaren ikuspegi integrala helarazi zuen Sostre Cívic kooperatibatik, zeinak Katalunian lagatzen diren etxebizitzen bolumen nabarmena kudeatzen baitu. Jardunaldiaren amaieran, Kollektivhuset Färdknäppen proiektua ezagutzeko aukera izan genuen, Kollektivhus Nu Suediar Elkarteko Kerstin Kärnekull-ekin.

Larunbat goizean, Iruñeko Etxekide eta Etxekonak Bat, Gironako Walden XXI eta Asturiaseko Axuntase proiektuen ekarpen ekonomikoaren ereduak xehetasunez ezagutzeko aukera izan zen. Zaintzen ikuspegi praktikoagoa izan zuen Madrilgo Jubilar Villa Rosita, Kataluniako Can 70, Axuntase eta Etxekonak Bat proiektuetan izandako esperientziarekin. Elkarbizitzako ekimenen alderdi egunerokoenen xehetasunak partekatzeko aukera ere izan zen, Adria Garcia i Mateu HOLONeko diseinu eta trantsizio ekosozialetan aditu eta La Bordako kidea.

Nazioarterako tartea egon zen Europako proiektuak ezagutuz, Herbehereetatik Philip Krabendenekin, Centraal Wonen Delft-eko arkitekto eta ikertzailearekin, eta Kerstinekin berarekin, zeinak Kollektivhuset Färdknäppen-eko zainketen antolaketan sakondu zuen. Larunbateko jardunaldia ekimenen bilera sektorial batekin osatu zen. Foroa baloratzeko, hurrengo urratsak planteatzeko eta lantaldeari ekimen berrien harrera emateko aprobetxatu zen.

Bizitegi-eredu komunitarioak eta kooperatiboak

Ekitaldi hau erreferentzia gisa planteatzen da adinekoentzako bizitegi-eredu komunitarioak, kooperatiboak eta irabazi-asmorik gabekoak bultzatzeko. Erabilera pribatiboko espazioak eta espazio komunitarioak konbinatzen dituzten ekimenak dira, topaketarako eta elkarlanerako diseinatuak, eraginkortasun handiagoa eta kolektiboaren beharretara hobeto egokitzen diren ekipamendu eta zerbitzuekin. Erabilera-lagapenarekin, etxebizitza sortzen da modu iraunkorrean, kostu-prezioan, eta etxebizitza egoki baterako irisgarritasuna hobetzen da, elkarri lagunduz eta bizitza amaitu arte lagunduz. Erosketa eta alokairuaren alternatiba da, baita zahartze eredu instituzionalizatuen alternatiba ere, denborarekin eskuragarritasuna areagotzen duena, merkatuko prezioetatik kanpo dagoelako.

Ekimen horiek hiri-inguruneetan zein landa-inguruneetan garatzen dira, eta guztiz bat datoz zaintzak desinstituzionalizatzeko estrategiekin; izan ere, behar errealetara gehiago egokitzea dakarte, autokudeaketarekin eta baliabideen eraginkortasunarekin. Erantzukizunaren kultura proposatzen dute, komunitatean bizitza berreskuratuz, jabetza kolektiboa txertatuz eta habitataren kudeaketa kooperatiboa eginez, ikuspegi demokratiko eta parte hartzailearekin. Osasuna hobetzen laguntzen dute, zaintzak integratzen dituzte eta zaurgarritasun- eta mendekotasun-egoerei erantzuten diete.

Kooperatibismoaren eta ekonomia sozialaren gakoetan oinarritutako eredua da. Gizarte-ekintzailetza mota bat da, autosustapena duena eta, ondorioz, aurrezpena eta eraginkortasun ekonomikoa dituena. Bazkideek sustatzen dute, eta etxebizitza erabilera-eskubidetzat jotzen du. Horrela, higiezinen espekulazioa saihesten da, eta gizarte-alternatiba bat da adinekoentzako arreta eta zerbitzuak merkantilizatzea.  Han-hemenka sortu diren esperientzia aitzindariez gain (Trabensolen kasua, adibidez, Madrilen eta beste lurralde batzuetan), Katalunian bultzada nabarmena nabari daiteke, gizarte-sektore garrantzitsu baten artikulazioari, Ekonomia Solidarioko erakunde teknikoei eta Administrazio Publikoen lankidetzari esker.

Bizitzeko aukera hori askotan cohousing, etxekidetza, etxebizitza kolaboratibo edo elkarlaneko bizitokia lotuta dago, eta ezaugarri hauek ditu: hasierako kapital-ekarpen mugatua, irteeran berreskura daitekeena, eta berreskuratu ezin den erabilera-kuota, alokairuarekin parekatua, baina merkatua baino baxuagoa. Horrela, proiektuen irisgarritasuna, inklusibitatea eta jasangarritasuna sustatzen dira, eta ekimen bakoitza kokatzen den ingurunearekiko erantzunkidetasuna, lotura eta ekarpena inplikatzen ditu.

Proiektu propio bat garatzeak, taldearen beharren neurriko diseinuaz gain, kontzientzia pizten du eraginkortasun energetiko handienaren, kontsumo arduratsuaren, materialak zaintzearen eta ingurumena errespetatzearen alde. Gainera, proiektuek konpromisoa hartzen dute sektorearen elkarlaneko hazkundearekin eta hura zabaltzeko erreplikagarritasunarekin, gizarte osoaren mesedetan.

Eredu honek nazioarteko garapen zabala du, hirurogeita hamarreko hamarkadan sortu zena, Danimarkako bizitza komunitarioaren ideiarekin, eta ondoren Andel izeneko erabilera lagapeneko kooperatiba eredu batera eboluzionatu zuena. EE.UU izan zen. Cohousing izena asmatu zuen, gaur egunera arte aldaera ugari ikusiz. Etxebizitza eskuratzeko irtenbide eraginkorra da, Quebecen 60.000 pertsona hartzen dituzten 1.300 habitat-koopératibei esker, Suitzako higiezinen % 8rekin eraikitako eraikuntza- eta habitat-koopératibei esker eta Uruguaiko etxebizitzen % 2,58 ordezkatzen duten 30.000 kooperatibei esker. Edo baita Austrian IIBWrekin Onura Publikoko Kooperatiben 160.000 etxebizitzak ere.

ETXEBIZITZA-KOOPERATIBA BERRIAK 

Etxebizitza-kooperatiben konfigurazio berri hau, erabilera-lagapenarekin, bat dator printzipio kooperatiboekin eta nazioarteko erreferenteekin. Hirugarren edukitze-bidetzat jotzen da, jabetzaren eta alokairuaren onena duen formulatzat: lagapena edo erabilera-eskubidea, zeinak egonkortasuna ematen baitu finantza-kargarik gabe, eraiki edo birgaitu ondoren geratzen den higiezinaren jabetza kolektibo batekin.

Formula horren oinarria da etxebizitzak bizitegi-ekipamendu komunitario eta sozialtzat hartzea, pertsonak eta bizikidetza-unitateak sartzeko eta berritzeko kooperatiba-sistema irekia baitira. Irisgarritasun, erabilera-malgutasun eta barne- edo kanpo-mugikortasun handiagoa lortzen saiatzen dira, bizi-aldaketen arabera. Aldi berean, bizitza-proiektu egonkorrak egiteko aukera ematen dute, bizitzaren amaierara arte zaintzak eta laguntza emanez.

Ekimen hauek Senior izaerarekin garatzen dira, adin eta mendekotasun gehien duten etapetako zainketetan eta arreta berezian zentratuta. Belaunaldien arteko egituraketa ere badu, eta pertsonen bizitza osoko behar desberdinei erantzuten die. Kolektibo espezifikoentzako aldaera garrantzitsuak ere garatzen dira, hala nola, gazteak, hazkuntzan, hezkuntzan eta kontziliazioan laguntzen duten familiak, dibertsitate funtzionala duten pertsonak, emakume-taldeak, LGTBI kolektiboak edo beste aukera batzuk. Garrantzitsua da azpimarratzea aniztasuna proiektu bakoitzean zeharka txertatzea ere badela helburu, segregazioa edo burbuilen sorrera murriztuz.

Ekonomiaren kasuan, bereziki garrantzitsua da, beste eredu eta aukera batzuekin alderatuta; izan ere, errenten eta ahalmen ekonomikoaren aniztasuna har dezake barne-maileguengatik eta funts solidarioengatik, eta laguntza publikoekin zuzenean irisgarritasuna hobetu dezake ekonomia ahulenentzat, bai behar duten unitate espezifikoentzat, bai proiektuentzat, modu integralean, barne-birbanaketarako.

Proposamen horietan lehentasuna ematen zaie zerbitzu kolektibizatu eraginkorretara sartzeari eta sistema kooperatiboak dakarren aurrezkiari. Espazio komun, intimo edo pribatiboak edukitzeaz gain, garrantzi berezia dute zainketek eta elkar laguntzeak, espezie interdependente baten ezaugarri den espiritu komunitarioa eta bizitza komuna berreskuratzen baitute, gero eta handiagoak diren eta arazo sozial ugari sortzen ari den indibidualizazio eta isolamenduaren aurrean.

 

ERREFERENTZIAZKO PROIEKTUAK

 

SENIOR PROIEKTUAK: 


Erabiltzeko lagapenean dauden BESTE PROIEKTU BATZUK: 

 

  • ETXEBIZITZA TALDEARI BURUZ 

Erabilera-lagapenean dagoen Etxebizitza Kooperatiboko Estatuko Lan Taldea REASen, 2020an eratu zen, 2019ko urrian Madrilen Etxebizitza Kolaboratiboaren Estatuko lehenengo topaketaren ondoren. Eredua eta proiektuak bultzatzeko lan egiten du, hiru esparrutan: sareko ekosistema egituratzea eta ekimenen arteko elkarlanerako guneak sortzea, eragin politikoa egitea eta araudi harmonizatua garatzea, baita hedapena eta komunikazioa ere. Estatuko lurraldeetako proiektu eta erakunde teknikoetako 40 pertsonak osatzen dute, eta hazkunde betean daude, lurralde-talde berriak sortzen lagunduz.

 

  • REASI BURUZ 

Ekonomia Alternatibo eta Solidarioko Sareen Sareak (REAS RdR) 25 urte baino gehiago daramatza ekonomia eredu sozialagoa, jasangarriagoa eta solidarioagoa sustatzen. Estatu mailako egitura konfederalaren inguruan, 1000 enpresa baino gehiago eta 250.000 pertsona baino gehiago biltzen dituzten hogei bat lurralde- eta sektore-sare biltzen dira. Lan-ildoak Ekonomia Solidarioaren Gutunaren printzipioetan eta balioetan oinarritzen dira, ingurunea errespetatuz eta zainduz jarduteko, eredu solidario eta kolaboratibo baten alde egiteko, eta pertsonak eta haien beharrak onuraren edo errentagarritasunaren aurretik jartzeko.

 

  • KOMUNIKAZIO-MATERIALAK
  • HARREMANETARAKO KOMUNIKAZIOA

GAZTELANIA ETA EUSKARA:

Maite Velasco / Itziar Agirrebeitia / coviviendasenior@reas.red 

Grupo de Trabajo de Vivienda Cooperativa en cesión de uso
 en REAS Red de Redes

Rubén Méndez, Secretaría Técnica Grupo Vivienda en REAS Red de Redes

 vivienda@reasnet.com 

economiasolidaria.org/vivienda